È ÛÎ Ï ÙË ÏÏËÓÈÎ ÏÒÛÛ (ˆ appleúòùë /ÌËÙÚÈÎ, Â ÙÂÚË /Í ÓË )

π Δ ªπ ÀΔπ ª π TMHMA NH π ø ø ƒ Δ ƒπ ø π ƒ ƒ ªª Δø ø π π π π À ƒπ È ÛÎ Ï ÙË ÏÏËÓÈÎ ÏÒÛÛ (ˆ appleúòùë /ÌËÙÚÈÎ,  ÙÂÚË /Í ÓË ) ƒ ƒ ªª Àªº I º øƒπ 4, 5 Î È 6 ÂappleÙÂÌ Ú Ô 2009

E πδƒ π Δ ªO π πδƒo Úfi ÚÔ : ΔÔÌapple Ë ËÌ ÙÚÈÔ OÌfiÙÈÌÔ ıëáëù, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË ª ÏË: Ì Ó ÎË ªÈ ÏË, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ Ú ÙË πôú Ó Ô ÕÓÓ, Ó. Î ıëá ÙÚÈ Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÚ ÏÔÁ ÚÔ Δ Ó, Ó. Î ıëá ÙÚÈ Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ı Ó Ì ÚÔ Ë Ù ÚÔ, Âapple Î. Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÈÎ ª ΠÔÓ ÏË ÂÒÚÁÈÔ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ πˆ ÓÓ ÓˆÓ Ô ÙÛÔÁÈ ÓÓË ËÌ ÙÚË, Âapple Î. Î ıëáëù ºÈÏÔÛÔÊÈÎ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË ª ÙÛ ÁÁÔ Ú Ï, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ı Ó ª ÙÛË appleôï ˆÓ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ Ï ªappleÂÚÂÚ ÙÚÔ, Û Ì Ô ÏÔ ÙÔ È ÁˆÁÈÎÔ πóûùèùô ÙÔ Î ı Ó ÛÈÔ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ı Ó Ù Ó ÒÛÙ, Ó. Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÈÎ ª ΠÔÓ apple ÔÁÈ ÓÓ ÎË ÈÎfiÏ Ô, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ Ú ÙË Ô ÏÈÒÙË ª ÌË, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÈÎ ª ΠÔÓ ΔÛÈ Î ÏÔ ÈÒÚÁÔ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË Ã Ù Ëapple Ó ÁÈˆÙ Ë ÕÓÓ, Âapple Î. Î ıëá ÙÚÈ Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ Frederick appleúô à ٠ËÛ Ë ˆÊÚfiÓË, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË Oƒ øδπ πδƒo Úfi ÚÔ ÒÛÙ. Ù Ó Ú ÌÌ Ù ÕÓÓ μ Î ÏË Δ Ì ÕÓÓ Ã Ù Ëapple Ó ÁÈˆÙ Ë ª ÏË Ó ÛÙ Û Ù ÌÔ ΔÚÈ ÓÙ Ê ÏÏÔ ˆÙfiappleÔ ÏÔ Ú ÌÌ Ù ŒÊË ÒÙË ÔÍ ΔÚ ÓÔ ËÌ ÙÚË Ã Û Ó Ë Ï ÓË apple ˆ ÓÓÔ ÙÂÊ Ó ΔÛ ÎÈÚÔappleÔ ÏÔ 4 π Δ ªπ ÀΔπ ª π π ø π à ÓÂÏÏËÓÈÔ Ó ÚÈÔ π Δ ªπ ÀΔπ ª π π ø π à ÓÂÏÏËÓÈÔ Ó ÚÈÔ 5

π OY A 1 π OY A 1 ÙÔ, 5 ÂappleÙÂÌ Ú Ô 2009 flú ıô Û 1 ÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ ˆ ÌËÙÚÈÎ (appleúòùë) ıâì ÙÈÎ : ψÛÛÔÏÔÁÈÎ /  ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá ÛÂÈ ÚÔ Ú Ô:. Î -. à ٠ËÛ Ë Δƒπ ªπ π 1. ËÌ ÙÚÈÔ ΔÔÌapple Ë, ÌfiÙ. ıëáëù... 2. ı Ó ÛÈÔ Î, ıëáëù.δ... appleô ÈÛÙÚÈ ÎÔ ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô ıëóòó 3. appleôï ˆÓ ª ÙÚË, ıëáëù.. ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô ÂÛÛ Ï 4. ˆÊÚfiÓË Ã Ù ËÛ Ë, ıëáëù..... μμ Δ 5 Δ ªμƒπ À 2009 9.00-9.30 Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ «Ì ÓfiËÌ» ÁÈ Ù apple È È ÙË ã Ù ÍË ÙÔ Ë- ÌÔÙÈÎÔ Û ÔÏÂ Ô appleúôû ÚÌÔÛÌ Ó Û  ÔÌ ÓË appleâú ÛÙ ÛË ÂappleÈÎÔÈÓˆÓ Î Ù ÙË È ÛÎ Ï ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ ÛÙË Û ÔÏÈÎ Ù ÍË. ΔÔÎÌ Î Ô 9.30-9.50 Î Ù ÎÙËÛË ÙˆÓ ÌÔÚÊÔÛ ÓÙ ÎÙÈÎÒÓ ÔÌÒÓ ÙË ÂÏÏËÓÈÎ - applefi ÏÏfiÁψÛÛÔ Î È Ê ÛÈÎÔ ÔÌÈÏËÙ ÙË μ/μ ıìè Îapple  ÛË : ÌÈ Û ÁÎÚÈÙÈÎ ÂÚ ÓËÙÈÎ ÌÂÏ ÙË. ÏÈÔappleÔ ÏÔ 9.50-10.10 Ù ÛÂÈ Î È applefi ÂÈ ÙˆÓ ÛÎ ÏˆÓ ÁÈ Ù Ó Û ÔÏÈÎ ÂÁ ÂÈ- Ú È ÁψÛÛÈÎ È ÛÎ Ï ÙˆÓ Ù ÍÂˆÓ ã & Δã. Ì Ú ÓÙ Ô 10.10-10.30 appleèîôèóˆóò ÛÙ ÂÏÏËÓÈÎ Ì ÂÈÚÔÓÔÌ Â Î È ÂÎÊÚ ÛÂÈ : ÎÚÈ- Ù ÚÈ ÂappleÈÏÔÁ Î È appleúôù ÛÂÈ ÍÈÔappleÔ ËÛË ÛÙËÓ ÂÎapple È Â ÙÈÎ È ÈÎ Û π. ÓÙˆÓ Ô - ÚËÙÈÎÔ 10.30-10.45 È ÛÎ Ï Î È Ë ÂÎÌ ıëûë ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ ˆ appleúòùë /ÌËÙÚÈÎ Ì Û applefi ÙÔ ÁψÛÛÈÎfi ÁÚ ÌÌ ÙÈÛÌfi applefi ÙÔ ÂÎapple È Â Ù ÂÓËÏ ÎˆÓ ÙˆÓ Û ÔÏ ˆÓ  ÙÂÚË Â Î ÈÚ ÙË ÂÚÈÊ ÚÂÈ ÂÓÙÚÈÎ ª ΠÔÓ. μ ÛÈÏÂÈ Ô 14.00-17.00 Â Ì 15.00-17.00 ÚÁ ÛÙ ÚÈ ÂÌ ÙÈÎ : KÔÈÓˆÓÈÎÔappleÔÏÈÙÈÛÌÈÎÔ apple Ú ÁÔÓÙ ÚÔ Ú Ô:. ΔÛÈ Î ÏÔ -. ˆÌ ÎË 17.00-17.20 ÁÎÔÛÌÈÔappleÔÈËÌ ÓË appleïëúôêôú Î È È ÌfiÚʈÛË ÌÈ Ó ÁψÛÛÈÎ ÎÔ ÏÙÔ Ú. Ù ÚÈ Ófi 17.20-17.40 ÎÔ ÏÙÔ Ú ÛÙËÓ ıô Û È ÛÎ Ï ÙË Í ÓË ÁÏÒÛÛ. appleâú appleùˆûë ÙË Ó ÂÏÏËÓÈÎ Õ. à ٠Ëapple Ó ÁÈˆÙ Ë 17.40-18.00 ÔÏÈÙÈÛÌfi Î È È ÂÔÏÔÁ ÛÙË È ÛÎ Ï ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ˆ Í - ÓË Ø ÌÈ Û ÁÎÚÈÙÈÎ appleúôû ÁÁÈÛË Ì ÙË È ÛÎ Ï ÙË ÚˆÛÈÎ Δ. ΔÚÈ ÓÙ Ê ÏÏ Ô,. ˆÌ ÎË μμ Δ 5 Δ ªμƒπ À 2009 18.00-18.20 È ÛÎ Ï ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ ˆ Í ÓË Ì Û applefi ÂÎapple È-  ÙÈÎ ÂÁ ÂÈÚ È ÁÈ ÂÓ ÏÈΠ: ÁψÛÛÈÎ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙÂ Î È ÎÔÈÓˆÓÈÎ Î Ù ÛΠª. ª ÚÁ ÚÒÓË 18.20-18.40 ÙËÛË 10.45-11.30 È ÏÂÈÌÌ - Ê 18.40-19.20 È ÏÂÈÌÌ ÚÔ Ú Ô: ª. Ô ÏÈÒÙË,. Ù Ó,. à ٠Ëapple Ó ÁÈˆÙ Ë 11.30-14.00 apple ÛËÌË Ó ÚÍË apple ÔÛË ÙÈÌËÙÈÎ appleï Î Ù ÛÙÔÓ Ì. ıëáëù Î. ËÌ ÙÚÈÔ ΔÔÌapple Ë ÚÔ Ú Ô:. ΔÛÈÔ ÌË - π. μ Ì Î Ô 19.20-19.40 Ê appleóèûë ÛÙÈ ÁÏÒÛÛÂ Î È ÙÔ appleôïèùèûìô : Ê ÚÌÔÁ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ Û ÔÏÈÎ Ù ÍË ƒ. Ô ÓË,. apple fiappleô ÏÔ,. apple Ó ÛÙ Û Ô, ª. Ú ÛÎÂ, μ. ÂÙÚ,. ÂÙÚ Ô, μ. ÏÈ ÙÛÈÎ Î.. 18 π Δ ªπ ÀΔπ ª π Δª ª π ø ø ÓÂÏÏ ÓÈÔ Ó ÚÈÔ π Δ ªπ ÀΔπ ª π Δª ª π ø ø ÓÂÏÏ ÓÈÔ Ó ÚÈÔ 19

π OY A 1 π OY A 2 19.40-20.00 Δ ÓÈÎ ÙÔ Ú Ì ÙÔ Î È È ÛÎ Ï ÙË ÁÏÒÛÛ : ÔÏÔÁÈÎ Î È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔappleÔÏÈÙÈÛÌÈÎ È ÛÙ ÛË. X Û appleë, π. μ Ì Î Ô ÙÔ, 5 ÂappleÙÂÌ Ú Ô 2009 flú ıô Û 2 ÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ ˆ  ÙÂÚË (Í ÓË) ıâì ÙÈÎ : È ÎÙÈÎfi ÏÈÎfi/  ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá - ÛÂÈ ÚÔ Ú Ô:. πôú Ó Ô, Δ. ÏÔÁ ÚÔ 9.00-9.30 ψÛÛÈÎ appleôèîèï ÛÙË È ÛÎ Ï ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ˆ  ÙÂÚË / Í ÓË ÁÏÒÛÛ : Ô ÙÔÓÈÛÌfi ÙˆÓ appleúôapple ÚÔÍ ÔÓˆÓ Ô ÂÙ ÚˆÓ. apple ÓÔ, μ. È ÓÓ Î 9.30-9.50 ªÂÙ Î ÓËÛË ÙÔ ÙfiÓÔ ÛÙ appleúôapple ÚÔÍ ÙÔÓ Âapple ıâù : È ÛÎ - Ï Û ÏÏfiÁψÛÛÔ μ. ÁÈÔ, π. ÚËÁÔÚ Ô,. πôú Ó Ô 9.50-10.10 ªÂÙ Î ÓËÛË ÙÔ ÙfiÓÔ ÛÙ appleúôapple ÚÔÍ ÙÔÓ Ô ÛÈ ÛÙÈÎ : È - ÛÎ Ï Û ÏÏfiÁψÛÛÔ. Ô Ù,. ÈÎÔÏÔappleÔ ÏÔ 10.10-10.30 ÎÏ ÛË ÙÔ apple ıëùèîô ÔÚ ÛÙÔ ÛÙË ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ : È ÎÙÈÎ appleúôù ÛÂÈ. Ù ÏÈÔ, ª. ÁÎ,. πôú Ó Ô 10.30-10.45 apple ıëùèîfi apple Ú Ù ÙÈÎfi ÛÙËÓ ÎÔÈÓ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ : È ÛÎ - Ï Û ÏÏfiÁψÛÛÔ Ã. ÙÛÔ,. πôú Ó Ô 20.00-20.20 ÔÈÓˆÓÈÎÔ apple Ú ÁÔÓÙ appleô ÂappleËÚÂ Ô Ó ÙË È ÛÎ Ï ÙË ÂÏ- ÏËÓÈÎ Û ÓËappleÈ ÁˆÁ fiappleô ÊÔÈÙÔ Ó ÌÈÎÚÔ ÌÔ ÛÔ ÏÌ ÓÔÈ. ΔÛÈÔ ÌË,. ÔÏÈÎ Ô 20.20-20.40 È Ê ÏÈÎ È ÊÔÚ ÛÙÈ ÛÙ ÛÂÈ Î È ÛÙÚ ÙËÁÈÎ Ó ÁÓˆÛË ÙˆÓ Ì ıëùòó ÙÔ ËÌÔÙÈÎÔ ÔÏ Ô. Ú,. ªappleÔ Ófi,. ÌÔÁÏÔ, Ã. ÔÛÛ ÎË μμ Δ 5 Δ ªμƒπ À 2009 20.40-21.00 ÙËÛË Â appleóô μμ Δ 5 Δ ªμƒπ À 2009 10.45-11.30 È ÏÂÈÌÌ - Ê 11.30-14.00 apple ÛËÌË Ó ÚÍË ÂÌ ÙÈÎ : È ÎÙÈÎfi ÏÈÎfi/  ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá ÛÂÈ ÚÔ Ú Ô:. ª ÙÛ ÁÁÔ Ú -. Î 17.00-17.20 È ÛÎ Ï ÙˆÓ È ÈˆÙÈÛÌÒÓ Û ÌË ÂÏÏËÓfiʈÓÔ ÊÔÈÙËÙ S. Berikashvili, π. Lobzhanidze 17.20-17.40 È ÛÎ Ï ÙÔ ÁÚ appleùô ÏfiÁÔ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓfiÁψÛÛË ÂÎapple  ÛË ÙË È ÛappleÔÚ : applefi ÙËÓ ÂappleÈÎÔÈÓˆÓÈ Î ÈÎ ÓfiÙËÙ ÛÙÈ appleú ÎÙÈÎ ÁÚ ÌÌ ÙÈÛÌÔ 20 π Δ ªπ ÀΔπ ª π Δª ª π ø ø ÓÂÏÏ ÓÈÔ Ó ÚÈÔ π Δ ªπ ÀΔπ ª π Δª ª π ø ø ÓÂÏÏ ÓÈÔ Ó ÚÈÔ 21

Κοηλωληθοί παράγοληες ποσ επερεάδοσλ ηε δηδαζθαιία ηες ειιεληθής γιώζζας ζε λεπηαγωγεία ηοσ Νοκού Ξάλζες όποσ θοηηούλ κηθροί κοσζοσικάλοη. Κωζηής Τζηούκες Αλαπιεξωηήο Καζεγεηήο ΤΕΠΑΕ ΑΠΘ Ειέλε Κοιηθίδοσ Σρνιηθή Σύκβνπινο 58 εο Πεξηθέξεηαο Πξνζρνιηθήο Αγωγήο Ν. Ξάλζεο Abstract This study is focused on the approach of social factors that influences the teaching of Greek language in kindergartens where infants that belong in the Moslem minority study. The nursery teachers that are called to teach Greek language and to deal with the socialization of the particular children confront various problems that make their work and the nursery teachers activities difficult. Therefore the effectiveness in teaching the Greek Language is reinforced. The main factors are: - The attitude of minority community in general and the Turkish diplomatic mechanism towards the operation of the kindergartens - The attitude of the minority community towards the operation of the kindergartens and the disposal of the local people to send their children in them. - The fear of assimilation that possesses the minority people functions negatively in order to send their children to kindergartens. - The existence or non existence of stereotypes coming from both the minority community and the teaching staff. - Functional problems Ζ κνπζνπικαληθή κεηνλόηεηα ηεο ειιεληθήο Θξάθεο, ε κνλαδηθή λνκηθά αλαγλσξηζκέλε κεηνλόηεηα ζηελ Διιάδα είλαη κηα πιεζπζκηαθή νκάδα ε νπνία από ηελ έληαμή ηεο ζην Διιεληθό Κξάηνο ην 1923 βξίζθεηαη ζην επίθεληξν ηεο αληηπαξάζεζεο δπν εζληθώλ πνιηηηθώλ θαη δπν εθπαηδεπηηθώλ ζπζηεκάησλ, ηεο Διιάδαο θαη ηεο Τνπξθίαο. Ο αληαγσληζκόο απηόο δελ ήηαλ βέβαηα δπλαηόλ λα αθήζεη 1

αλεπεξέαζηε ηελ εθπαίδεπζε, πνπ έηζη θη αιιηώο είλαη βαζηθόο ζεζκόο θνηλσληθήο αλαπαξαγσγήο. Μέζα ζ απηό ην πιαίζην αλαπηύρζεθε ην κεηνλνηηθό εθπαηδεπηηθό ζύζηεκα ησλ κνπζνπικάλσλ, ην νπνίν θαηά ηηο ηειεπηαίεο πέληε δεθαεηίεο είλαη δηαθξηηά δίγιωζζν. Τν ήκηζπ ησλ καζεκάησλ δηδάζθεηαη ζηα ειιεληθά θαη ην άιιν κηζό ζηα ηνπξθηθά, θαζώο δεηνύκελν είλαη νη καζεηέο λα αλαπηύμνπλ ηε δηθή ηνπο πνιηηηζκηθή ηαπηόηεηα, ε νπνία όκσο δελ είλαη απαξαίηεηα ηνπξθηθή. Ζ δηδαζθαιία ησλ καζεκάησλ ζηα ειιεληθά απνζθνπεί ζην λα βειηηώζεη θαη λα αλαπηύμεη ηε ζρέζε ησλ παηδηώλ κε ην ειιεληθό θνηλσληθό γίγλεζζαη θαη λα ηνπο δώζεη ηε δπλαηόηεηα λα εληαρζνύλ ζηελ ειιεληθή θνηλσλία. Ζ δηαδηθαζία απηή, βέβαηα, έρεη αληηκεησπίζεη δηαρξνληθά πνιιά πξνβιήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη ηόζν κε ηελ ειιεληθή πνιηηηθή όζν θαη κε ηελ ηνπξθηθή αληίδξαζε θαζώο θαη κε ηε ζηάζε ηεο κεηνλόηεηαο. Ζ αλάπηπμή ηνπο όκσο δελ είλαη ζέκα ηνπ παξόληνο. Καηά ηελ ηειεπηαία εηθνζαεηία ζην πιέγκα απηό εληάρζεθε θαη ην λεπηαγσγείν. Ζ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε δελ εληάζζεηαη όκσο ζην κεηνλνηηθό εθπαηδεπηηθό ζύζηεκα θαζώο είλαη ειιελόθσλε θαη πξαγκαηνπνηείηαη από ειιελόθσλεο λεπηαγσγνύο. Τν ζέκα ηνπ λεπηαγσγείνπ εληάρζεθε ζηελ «αηδέληα» ηεο αληηπαξάζεζεο Διιάδαο Τνπξθίαο. Ζ ηνπξθηθή δηπισκαηία θη νη ππνζηεξηθηέο ησλ ζέζεώλ ηνπο ζηελ ειιεληθή Θξάθε ζηεξηδόκελνη ζηα επξήκαηα ηεο έξεπλαο ζε ζρέζε κε ηε δηγισζζία ππνζηήξημαλ ηελ ίδξπζε ηνπξθόθσλσλ ή δίγισζζσλ λεπηαγσγείσλ (ειιεληθά ηνπξθηθά). Ζ ειιεληθέο εθπαηδεπηηθέο αξρέο από ηελ πιεπξά ηνπο ππεξαζπίζηεθαλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ απνθιεηζηηθά ειιελόθσλνπ λεπηαγσγείνπ θαη αξλήζεθαλ ηε ιεηηνπξγία ηνπξθόθσλνπ ή δίγισζζνπ λεπηαγσγείνπ κε δηάθνξα επηρεηξήκαηα, δηαδηθαζηηθνύ θπξίσο ραξαθηήξα (Τζηνύκεο Κ.2000, Παλαγησηίδεο Ν.1995). Μέζα ζ απηό ην θιίκα ηα λεπηαγσγεία όπνπ θνηηνύλ κηθξνί κνπζνπικάλνη ζπλερίδνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπο ζε όιε ηε Θξάθε. Ο πιεζπζκόο ηεο κεηνλόηεηαο είλαη θαηά θύξην ιόγν αγξνηηθόο, αλ θαη ε αζηηθνπνίεζε πξνρσξά κε γνξγνύο ξπζκνύο ηα ηειεπηαία ρξόληα (Τξνπκπέηα Σ. 2001, Αθαδεκία Αζελώλ. 1995). Απηό ζεκαίλεη όηη ηα παηδηά ηεο κεηνλόηεηαο έρνπλ πεξηνξηζκέλεο παξαζηάζεηο ιόγσ ηνπ θιεηζηνύ ραξαθηήξα ησλ θνηλσληώλ ηνπο, θπξίσο όκσο έρνπλ πεξηνξηζκέλεο θνηλσληθέο ζρέζεηο θαη γισζζηθέο επαθέο κε ην ρξηζηηαληθό πιεζπζκό. Υπάξρνπλ ρσξηά όπνπ νη κνλαδηθέο παξαζηάζεηο από ηελ ειιεληθή είλαη θάπνηεο πηλαθίδεο ζην δξόκν ή ζε δεκόζηα θηίξηα θαη ε κεηάβαζή ηνπο ζην αζηηθό θέληξν ζρεηηθά ζπάληα. Σηα κηθηά ρσξηά ε δπλαηόηεηα επαθήο κεηαμύ ρξηζηηαλώλ θαη 2

κνπζνπικάλσλ ζεσξεηηθά ππάξρεη όκσο δελ πινπνηείηαη ζρεδόλ θαζόινπ. Σε θακηά πεξίπησζε δελ κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί, ζύκθσλα πάληα κε ηα ζηνηρεία ηεο έξεπλαο, ηθαλνπνηεηηθή ε επαθή ησλ παηδηώλ ησλ δύν πιεπξώλ θαη ζην αζηηθό θέληξν. Έηζη ηα παηδηά απηά έρνπλ απμεκέλεο δπζθνιίεο ζηελ εθκάζεζε ηεο ειιεληθήο γιώζζαο πνπ δηαθέξεη ζεκαληηθά σο δνκή από ηε κεηξηθή γιώζζα ηνπο. Έρεη επηζεκαλζεί βηβιηνγξαθηθά από ην Γηώξγν Μαπξνκκάηε όηη ε δπζθνιία εθκάζεζεο ηεο ειιεληθήο είλαη έλα ζέκα ην νπνίν έρεη έληνλα ηαμηθή δηάζηαζε. Ζ αλώηεξε ηάμε έρεη ηε δπλαηόηεηα λα κάζεη θαιά ειιεληθά αλ ην επηιέμεη, ε κεζαία ηάμε αξθεηά θαιά, νη ρακειόηεξεο θνηλσληθά θαη εηζνδεκαηηθά ηάμεηο έρνπλ αηζζεηά κηθξόηεξεο πηζαλόηεηεο λα κάζνπλ έζησ θαη ηθαλνπνηεηηθά ειιεληθά. Ζ έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ήηαλ κηα έξεπλα κηθξήο θιίκαθαο. Σην δείγκα ηεο ππήξμαλ 20 εκηδνκεκέλεο ζπλεληεύμεηο κε λεπηαγσγνύο ηνπ λνκνύ Ξάλζεο πνπ πξνέξρνληαλ από ηηο δηάθνξεο αληηπξνζσπεπηηθέο πεξηνρέο ηνπ Ννκνύ (νξεηλή, πεδηλή, αζηηθό θέληξν, κηθηά ρσξηά). Δπηθεληξώζεθε ζηε δηεξεύλεζε ησλ παξαγόλησλ εθείλσλ πνπ δπζρεξαίλνπλ ή δηεπθνιύλνπλ ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιώζζαο θαη ζρεηίδνληαη κε ηε ζηάζε θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ θνηλσληθώλ θνξέσλ πνπ εκπιέθνληαη ζε απηή ηε δηαδηθαζία. Οη απαληήζεηο ησλ λεπηαγσγώλ ζρεηηθά κε ηηο δπζρέξεηεο πνπ αληηκεησπίδνπλ επηθεληξώζεθαλ ζην δήηεκα ηεο δηαθνξεηηθήο δνκήο ηεο ειιεληθήο θαη ηεο ηνπξθηθήο γιώζζαο, ζηελ πεξηνξηζκέλε ζπλεξγαζία κε ηνπο κεηνλνηηθνύο γνλείο εμαηηίαο ηεο έιιεηςεο δηάζεζεο ζπλεξγαζίαο από κέξνπο ηνπο θαη ηνπ ειιείκκαηνο εκπηζηνζύλεο ηόζν από ηελ πιεπξά ηνπο όζν θαη από ηελ πιεπξά ησλ λεπηαγσγώλ. Σε ζρέζε κε ην έιιεηκκα εκπηζηνζύλεο αμίδεη λα ζεκεησζεί όηη θαηαγξάθνληαη παξαδνζηαθά ζηεξεόηππα όπσο όηη «νη γνλείο δε ζέινπλ λα βνεζήζνπλ» ή όηη «ηα παηδηά δελ έρνπλ δηάζεζε λα κάζνπλ». Τα δεδνκέλα ηεο έξεπλαο καο δείρλνπλ όηη νη αληηδξάζεηο ηεο κεηνλόηεηαο παξόηη έρνπλ θακθζεί, ζε θάπνην βαζκό, παξακέλνπλ ηζρπξέο. Σεκαληηθέο ηδηαηηεξόηεηεο αληρλεύνληαη ζε ζρέζε κε ηελ αληηκεηώπηζε ηνπ ζεζκνύ ηνπ λεπηαγσγείνπ επνκέλσο θαη ζε ζρέζε κε ηε δπλαηόηεηα πξνώζεζεο ηεο δηδαζθαιίαο ηεο γιώζζαο αλάινγα κε ηηο επηξξνέο πνπ ππάξρνπλ ζην πεξηβάιινλ θάζε ρσξηνύ. Ζ ζηάζε ηνπ πεξηβάιινληνο ζπλδέεηαη επίζεο ζ έλα βαζκό κε ηελ έληαμή ηνπο ζε ζπγθεθξηκέλε εζλνηηθή νκάδα. Έηζη έλα ζεηηθό θιίκα ππέξ ηεο θνίηεζεο ζην ειιελόθσλν λεπηαγσγείν εληνπίδεηαη ζηηο πνκαθηθέο πεξηνρέο, όπνπ δηαπηζηώλεηαη κηα 3

κεγαιύηεξε δηάζεζε ζπλεξγαζίαο από ηνπο κνπζνπικάλνπο εθπαηδεπηηθνύο όζν θαη από ηνπο γνλείο, ρσξίο όκσο απηό λα κπνξεί λα ππνζηεξηρηεί κε απόιπην ηξόπν. Σε θάπνηα από ηα θεθαινρώξηα απηήο ηεο δώλεο (Δρίλνο, Μύθε) είλαη νξαηή ε ηνπξθηθή επηξξνή θαη ε δηάζεζε ζπλεξγαζίαο ησλ ηνπηθώλ αξρώλ γηα ηελ αξκνληθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ δελ είλαη ηθαλνπνηεηηθή. Σε άιιεο πεξηπηώζεηο βιέπνπκε λα κελ παξαρσξείηαη αύιεηνο ρώξνο, άιινηε δελ ππάξρεη ηθαλνπνηεηηθόο ρώξνο γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ λεπηαγσγείνπ θαη ζε αξθεηέο πεξηπηώζεηο δε ρνξεγνύληαη εγθαίξσο ηα απαξαίηεηα πιηθά γηα ηε ιεηηνπξγία ηνπ λεπηαγσγείνπ παξά ην κεγάιν αξηζκό καζεηώλ πνπ δηαζέηεη. Ζ αξλεηηθή ηνπνζέηεζε ηεο θνηλόηεηαο δεκηνπξγεί αλαζηνιέο θαη ζνβαξέο δπζθνιίεο ζηηο εθπαηδεπηηθνύο, νη νπνίεο δπζθνιεύνληαη λα ηηο δηαρεηξηζηνύλ. Ο θόβνο ηεο αθνκνίσζεο έρεη μεπεξαζηεί ζ έλα βαζκό κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξόλνπ παξακέλεη όκσο ηζρπξόο εθεί όπνπ νη ηνπηθέο εγεζίεο ή κεγάιν πνζνζηό ησλ νηθνγελεηώλ θαζνδεγνύληαη από ηνλ ηνπξθηθό δηπισκαηηθό θαη ζξεζθεπηηθό κεραληζκό ζηελ πεξηνρή. «Τη; Θα ηνλ θάλεηο Έιιελα;» αθνύγεηαη λα ππνζηεξίδνπλ κέιε ηεο κεηνλόηεηαο ζε νξηζκέλα ρσξηά ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο θαη ε ηνπνζέηεζε απηή αληηθαηνπηξίδεη ην θόβν πνπ έρεη θαιιηεξγεζεί επί δεθαεηίεο ζηελ πεξηνρή ηεο Θξάθεο. Οη αληηιήςεηο ηεο κεηνλνηηθήο θνηλσλίαο πεξηνξίδνπλ ηε δπλαηόηεηα θίλεζεο κέζα ζην ρώξν θαη ηε δεκηνπξγία κηθξώλ projects πνπ ζα βνεζνύζαλ ηε γισζζηθή δηδαζθαιία. Δίλαη ζαθέο επίζεο όηη ππάξρεη κηα ζηεξενηππηθή ιεηηνπξγία ησλ κεηνλνηηθώλ γνλέσλ θαη ζπλεπώο θαη ησλ ίδησλ ησλ εθπαηδεπηηθώλ απέλαληη ζηελ άιιε πιεπξά. Απνηέιεζκα απηήο ηεο εηθόλαο, πνπ νθείιεηαη ζηελ έιιεηςε επαθήο ηεο κεηνλόηεηαο κε ηελ πιεηνλόηεηα θαη ηεο πιεηνλόηεηαο κε ηε κεηνλόηεηα είλαη λα ππάξρεη κηα απμεκέλε θαρππνςία απέλαληη ζηνλ άιιν πνπ πεξηνξίδεη ηα πεξηζώξηα ζπλεξγαζίαο. Ζ ζηεξενηππηθή απηή ιεηηνπξγία ζα κπνξνύζε λα απνδνζεί ζύληνκα ζηα εμήο αίηηα: -Σηε ζρέζε εμνπζίαο πνπ ζέιεη ηελ πιεηνλόηεηα ηνλ ηζρπξό πόιν θαη ηε κεηνλόηεηα ηνλ θαηαπηεδόκελν θαη απηό επηηείλεηαη θαη ζην δήηεκα ηεο γιώζζαο. -Σηε δηαθνξά ζξεζθεύκαηνο κεηαμύ ησλ δύν πιεπξώλ -Σηνλ εζληθηζκό πνπ πξνζδηνξίδεη ηε ζέζε ηνπ θαζελόο ζην δίπνιν κεηαμύ Διιάδαο θαη Τνπξθίαο -Σην ηζηνξηθό ππόβαζξν ηεο ζρέζεο ηεο πιεηνλόηεηαο κε ηε κεηνλόηεηα. Τν ηζηνξηθό ππόβαζξν θαη βέβαηα ε ηζηνξηθή πνξεία ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο ιεηηνπξγνύλ σο επηβαξπληηθνί παξάγνληεο γηα ηελ νηθνδόκεζε ζρέζεσλ εκπηζηνζύλεο 4

κεηαμύ ησλ δύν πιεπξώλ, όηαλ ππάξρνπλ δείγκαηα γξαθήο όηη ε κηα πιεπξά ιεηηνπξγεί ππνλνκεπηηθά ζε βάξνο ηεο άιιεο (Καλαθίδνπ, Δ, & Παλαγησηίδεο, Ν.). Τέηνηα παξαδείγκαηα έρνπλ θαηαγξαθεί ηόζν ζηε δεκνηηθή όζν θαη ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη δελ αθήλνπλ κεγάια πεξηζώξηα αηζηνδνμίαο γηα ηε δεκηνπξγία κίαο ζεηηθήο θαη εηιηθξηλνύο ζρέζεο. Σηα ηνπξθόθσλα ρσξηά πνπ βξίζθνληαη ζηα πεδηλά/λόηηα ηνπ Ννκνύ Ξάλζεο, ε εηθόλα δελ είλαη ηόζν ζεηηθή γηα ηα ειιελόθσλα λεπηαγσγεία, θαζώο ζε αξθεηά απ απηά επηθξαηεί ε παξαδνζηαθή άπνςε όηη απηά απνηεινύλ κεραληζκό εμειιεληζκνύ θαη εθρξηζηηαληζκνύ θαη ε πξνζέιεπζε είλαη πξνβιεκαηηθή (ζπλέπεηα ζηελ πξσηλή πξνζέιεπζε θαη απνρώξεζε). Γεληθά πάλησο ε δηάζεζε ησλ δαζθάισλ απέλαληη ζην λεπηαγσγείν είλαη βαζηθά ζεηηθή θαη απηό βνεζάεη ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Απηή ε ζηάζε είλαη θαηά θύξην ιόγν πξντόλ ησλ αιιαγώλ πνπ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί θαηά ηελ ηειεπηαία δσδεθαεηία εμαηηίαο ηεο αιιαγήο ζηάζεο ησλ ειιεληθώλ αξρώλ ζηελ πεξηνρή. Ζ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο απειεπζέξσζε ζε έλα ζεκαληηθό βαζκό έλα ηκήκα ησλ εθπαηδεπηηθώλ - λεπηαγσγώλ νη νπνίεο θαηαβάινπλ θηιόηηκεο πξνζπάζεηεο λα πξνζεγγίζνπλ ηα παηδηά θαη ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο. Μέζα ζ απηό ην πιαίζην θαηαγξάθνληαη πξνζπάζεηεο ρξεζηκνπνίεζεο ιέμεσλ από ην κεηξηθό γισζζηθό θώδηθα ησλ παηδηώλ (ηνπξθηθά θαη πνκαθηθά θπξίσο). Ζ ρξήζε ηεο πνκαθηθήο σζηόζν δεκηνπξγεί δηαθόξσλ εηδώλ πξνβιήκαηα. Αληίδξαζε ηεο ηνπηθήο - θαη όρη κόλν - εγεζίαο απέλαληη ζε κηα ηέηνηα πξσηνβνπιία θαη επηθπιαθηηθόηεηα ησλ ίδησλ ησλ παηδηώλ. Ζ ζηάζε ηεο κεηνλόηεηαο ππήξμε αξρηθά ηδηαίηεξα αξλεηηθή απέλαληη ζηε ιεηηνπξγία ηνπ λεπηαγσγείνπ. Ζ εγεζία ηεο κεηνλόηεηαο ελαξκνληδόκελε κε ηα θειεύζκαηα ηεο ηνπξθηθήο δηπισκαηίαο θαη έρνληαο κε ην κέξνο ηεο ηα πνξίζκαηα ηεο δηεζλνύο βηβιηνγξαθίαο (Skutabb-Kangas 2002, Cummins 1999, Baker 2001) αλαθνξηθά κε ην δήηεκα ηεο δηγισζζίαο πξόηεηλε ηε ιεηηνπξγία απνθιεηζηηθά ηνπξθόθσλσλ ή δίγισζζσλ λεπηαγσγείσλ (Τζηνύκεο Κ 2000). Με δεδνκέλν όηη ε ειιεληθή εθπαηδεπηηθή εγεζία αξλνύληαλ ζηαζεξά, κε δηάθνξα επηρεηξήκαηα, λα δερζεί λα ζπδεηήζεη κηα ηέηνηα πξννπηηθή, ε πιεπξά απηή ελίζρπζε ηελ πεπνίζεζε ζην κεηνλνηηθό πιεζπζκό όηη ην λεπηαγσγείν είλαη κεραληζκόο αθνκνίσζεο, εμειιεληζκνύ θαη εθρξηζηηαληζκνύ (Παλαγησηίδεο Ν. 1995, Μνπζηαθά Μ. 1999, Μπαιηζηώηεο Τζηηζειίθεο 2008). Απηή ε επηρεηξεκαηνινγία εληζρύζεθε θαη από ιεθηηθέο θαη πξαθηηθέο παξεκβάζεηο δηάθνξσλ ηνπηθώλ παξαγόλησλ. Ζ 5

πξνζέιεπζε έηζη ζηα λεπηαγσγεία ππήξμε πεξηνξηζκέλε. Τν δείγκα γξαθήο νξηζκέλσλ λεπηαγσγώλ, ε θαιύηεξε γλσξηκία ησλ γνλέσλ κε ηνπο εθπαηδεπηηθνύο, ε ζπλεηδεηνπνίεζε ηνπ ξόινπ ηνπ ζεζκνύ θαζώο θαη ε πξννπηηθή θαιύηεξεο εθκάζεζεο ηεο ειιεληθήο γιώζζαο αύμεζαλ ζηαδηαθά ηελ πξνζέιεπζε λεπίσλ ζηα λεπηαγσγεία. Άιισζηε ην λεπηαγσγείν παξακέλεη έλαο ζεζκόο κε έληνλν ηνλ πξνζαλαηνιηζκό ζηελ αλάπηπμε βαζηθώλ θνηλσληθώλ, επηθνηλσληαθώλ δεμηνηήησλ πνπ είλαη απαξαίηεηεο ηόζν γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ηαπηόηεηαο ηνπ Δγώ, όζν θαη γηα ηελ επηθνηλσληαθή έληαμε ζηελ νκάδα ηνπ λεπηαγσγείνπ θαη ζην επξύηεξν θνηλσληθό πεξηβάιινλ. Ζ αύμεζε ηεο πξνζέιεπζεο λεπίσλ ζην λεπηαγσγείν ζπλδέεηαη παξάιιεια κε ην γεληθόηεξν θιίκα ζηξνθήο πξνο ηελ ειιελόθσλε πξσηνβάζκηα θαη δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε πξνθεηκέλνπ ηα παηδηά λα κπνξνύλ λα ζπκπεξηιεθζνύλ ζην κέηξν ηνπ 0.5% γηα ηελ εηζαγσγή ζηα ειιεληθά παλεπηζηήκηα θαη λα εληαρζνύλ νκαιόηεξα ζηελ ειιεληθή θνηλσλία. Δπηπξόζζεηα ε αύμεζε πξνζέιεπζεο ησλ λεπίσλ ζην λεπηαγσγείν ζπλδέεηαη θαη κε ηελ θαζηέξσζε ηεο ππνρξεσηηθήο κνλνεηνύο θνίηεζεο από ην ΥΠΔΠΘ. Σσκπεράζκαηα Σσδήηεζε Τα ζηνηρεία πνπ ζπγθεληξώζεθαλ έδεημαλ όηη ε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιώζζαο ζηα λεπηαγσγεία επεξεάδεηαη ζε ζεκαληηθό βαζκό από ην θνηλσληθό, ζξεζθεπηηθό θαη πνιηηηθό θιίκα πνπ ππάξρεη ζηελ πεξηνρή. Ζ επρέξεηα ησλ λεπηαγσγώλ λα πηνζεηήζνπλ δηάθνξεο παηδαγσγηθέο πξαθηηθέο γηα ηελ εθκάζεζε ηεο ειιεληθήο από ηα παηδηά πεξηνξίδεηαη ζην βαζκό θαηά ηνλ νπνίν αθόκε θαη ε ρξήζε ηεο κεηξηθήο γιώζζαο ησλ παηδηώλ ηεο κεηνλόηεηαο αληηκεησπίδεηαη θαη από ηα ίδηα κε θαρππνςία. Τα ζηνηρεία πνπ ζπιιέρζεθαλ σζηόζν δείρλνπλ κηα εκθαλή βειηίσζε ζε ζρέζε κε ην παξειζόλ ζην δήηεκα απηό. Ζ κεηαξξπζκηζηηθή παξέκβαζε ηνπ Πξνγξάκκαηνο «Δθπαίδεπζε Μνπζνπικαλνπαίδσλ», θαζώο θαη ε επηκνξθσηηθή δηαδηθαζία, ε νπνία παξαθνινπζήζεθε κε δηάθνξνπο ηξόπνπο από ηηο λεπηαγσγνύο απέδσζε θάπνηα απνηειέζκαηα. Απηό, ην νπνίν είλαη βέβαην είλαη όηη ε αιιαγή ηεο ειιεληθήο πνιηηηθήο, ε νπνία δίλεη ζήκεξα κεγαιύηεξε έκθαζε ζηελ θνηλσληθή έληαμε ησλ παηδηώλ θαη κηα θάπνηα ραιάξσζε ζηελ έληαζε ηεο ζρεηηθήο ηνπξθηθήο πνιηηηθήο επέηξεςαλ κηα κεγαιύηεξε απόδνζε ζην εθπαηδεπηηθό έξγν. Οη λεπηαγσγνί ηνπ δείγκαηνο, αλ θαη κε πεξηζζόηεξεο γλώζεηο ζε ζρέζε κε ην παξειζόλ δείρλνπλ λα κελ έρνπλ γλώζε ζε ζρέζε κε ην πιηθό πνπ έρεη παξαρζεί θαη λα 6

κελ έρνπλ πξόζβαζε ζ απηό γεγνλόο βέβαηα πνπ δελ κπνξεί λα θαηαινγηζηεί πξσηίζησο ζ απηέο. Ζ αλάγθε δηαξθνύο επηκόξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθώλ ζε δεηήκαηα δηαπνιηηηζκηθήο εθπαίδεπζεο ζην ζπγθεθξηκέλν ρώξν θξίλεηαη απαξαίηεηε θαη παξνπζηάδεηαη απμεκέλε, ρσξίο σζηόζν λα πξνθύπηεη κηα ζαθήο εηθόλα ζε ζρέζε κε ην δεηνύκελν ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο. Οη αλαζηνιέο ησλ λεπηαγσγώλ ζε ζρέζε κε ηελ αλάιεςε πξσηνβνπιηώλ ζε ό,ηη αθνξά ηελ «θνηλσλία ηνπ ζρνιείνπ» θαίλεηαη θαη απηέο ζηγά ζηγά λα θάκπηνληαη θαη απηό νθείιεηαη θαη ζηε ραιάξσζε θαη ηεο δηθήο ηνπο ζηάζεο. Ζ πξνζέγγηζε ηεο νηθνγέλεηαο θαη ηεο θνηλόηεηαο παξακέλεη όκσο αθόκε έλα δεηνύκελν όπσο ζπκβαίλεη θαη ζε πνιιέο άιιεο πεξηνρέο ηεο ρώξαο. Έλα ηειεπηαίν επίζεο ζεκαληηθό δήηεκα πνπ αθνξά ηα κηθηά πιεζπζκηαθά λεπηαγσγεία, αιιά θαη ηε δηαρείξηζε ηνπ δεηήκαηνο απηνύ ζπλνιηθά είλαη ε ζηάζε ηεο πιεηνλνηηθήο θνηλσλίαο. Ζ ηνπνζέηεζε ηεο πιεηνλόηεηαο δελ αθνξά βέβαηα επζέσο ηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιώζζαο, ηελ επεξεάδεη όκσο κε δηάθνξνπο ηξόπνπο. Από ηε κηα πιεπξά νη πιεηνλνηηθνί γνλείο εθθξάδνπλ αληηξξήζεηο γηα ηελ πηνζέηεζε ελαιιαθηηθώλ παηδαγσγηθώλ πξνζεγγίζεσλ θαη γηα ηελ πξνζέγγηζε ζπγθεθξηκέλσλ ζεκάησλ κέζα ζηε ζρνιηθή ηάμε. Ζ δηνίθεζε ηεο εθπαίδεπζεο γεληθά θαηαβάιιεη θηιόηηκεο πξνζπάζεηεο λα ζπλδξάκεη ην έξγν ησλ λεπηαγσγώλ, δελ είλαη σζηόζν εύθνιν λα απνβάιιεη εδξαησκέλα ζηεξεόηππα απέλαληη ζηε κεηνλόηεηα. Ζ έθθξαζε αξλεηηθώλ ηνπνζεηήζεσλ απέλαληη ζην ειιελόθσλν λεπηαγσγείν, ε επηκνλή ζηε δηδαζθαιία ηεο ηνπξθηθήο γιώζζαο σο κνλαδηθήο γιώζζαο ηεο κεηνλόηεηαο θαη ε δηαηύπσζε επξύηεξσλ αηηεκάησλ γηα ηελ ελίζρπζε ηνπ ηνπξθηθνύ ραξαθηήξα ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο από εγήηνξεο ηεο κεηνλόηεηαο επηζύξεη ηελ επηθπιαθηηθόηεηα ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο θαη ησλ εθπαηδεπηηθώλ αξρώλ απέλαληη ζε θαηλνηνκίεο. Σε θάπνηεο πεξηπηώζεηο κάιηζηα νη λεπηαγσγνί εκθαλίζηεθαλ έληνλα επηθπιαθηηθέο ζπλππνινγίδνληαο ηηο ελδερόκελεο αληηδξάζεηο ησλ πξντζηακέλσλ ζηηο πξσηνβνπιίεο ηνπο. Ζ ππόζεζε όηη νη θνηλσληθνί παξάγνληεο ζα επεξεάδνπλ πνιύ ζνβαξά ηε γισζζηθή δηδαζθαιία θαίλεηαη λα επηβεβαηώλεηαη. Ζ ππόζεζε όηη νη δπζθνιίεο ζα πεξηνξίδνληαη όζν απμάλεηαη ε ζπλεξγαζία κε ηνπο κεηνλνηηθνύο γνλείο θαίλεηαη θαη απηή λα επηβεβαηώλεηαη, θαζώο όζν πεξηζζόηεξεο πξνζπάζεηεο πξνζέγγηζεο πξαγκαηνπνηνύληαλ από ηηο λεπηαγσγνύο, ηόζν πεξηνξηδόηαλ θαη νη δπζθνιίεο ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία. Ζ ππόζεζε ηέινο όηη ε κεηαξξπζκηζηηθή παξέκβαζε ηνπ 7

Πξνγξάκκαηνο «Δθπαίδεπζε Μνπζνπικαλνπαίδσλ» ζα έρεη πνιύ ζεκαληηθή ζπκβνιή ζηε γισζζηθή δηδαζθαιία ζην λεπηαγσγείν θαίλεηαη λα επηβεβαηώλεηαη κόλν ελ κέξεη. Οη παξεκβάζεηο ηνπ Πξνγξάκκαηνο θαίλεηαη λα ζπλεηέιεζαλ ζηελ αιιαγή ηνπ θιίκαηνο ζε ζρέζε κε ηελ εθπαίδεπζε ηεο κεηνλόηεηαο ζπλνιηθά, σζηόζν ε παξέκβαζε άγγημε ηελ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε κόλν ζην επίπεδν ηεο επηκόξθσζεο θαη ζε ζρέζε κε κηα κηθξή βειηίσζε ησλ ζρέζεσλ πιεηνλόηεηαο θαη κεηνλόηεηαο. Τν πιηθό ηνπ Πξνγξάκκαηνο δελ έρεη θηάζεη ζηα λεπηαγσγεία θαη δελ έρεη επεξεάζεη ηε γισζζηθή δηδαζθαιία. Από ηα ζηνηρεία ηεο ζπγθεθξηκέλεο έξεπλαο θάλεθε όηη ε γισζζηθή δηδαζθαιία επεξεάδεηαη από κηα ζεηξά παξαγόλησλ πνπ έρνπλ δηπισκαηηθή, ζξεζθεπηηθή, πνιηηηθή, θνηλσληθή, πνιηηηζκηθή θαη γισζζηθή δηάζηαζε. Ζ δηαρείξηζή ηνπο είλαη ζέκα πνιηηηθώλ απνθάζεσλ θαη νξζνινγηθήο δηαρείξηζεο ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο από ηε δηνίθεζε ηεο εθπαίδεπζεο. Σεκαληηθό ξόιν ζε απηή ηε δηαδηθαζία ηέινο παίδνπλ θαη νη εμειίμεηο ζηηο ζρέζεηο Διιάδαο θαη Τνπξθίαο όζν ππάξρνπλ ζεηηθέο εμειίμεηο ζ απηά ηα δεηήκαηα εληζρύνληαη θαη νη πξννπηηθέο απνηειεζκαηηθόηεηαο ηεο γισζζηθήο δηδαζθαιίαο ζηα λεπηαγσγεία όπνπ θνηηνύλ παηδηά από ηε κνπζνπικαληθή κεηνλόηεηα. 8

Βηβιηογραθία Αθαδεκία Αζελώλ, 1995. Η Αλάπηπμε ηεο Θξάθεο. Πξνθιήζεηο θαη Πξννπηηθέο, Αθαδεκία Αζελώλ Αζήλα. Βαθαιηόο, Θ. 1997. Τν πξόβιεκα ηεο Δηαπνιηηηζκηθήο Εθπαίδεπζεο ζηε Δπηηθή Θξάθε, Αζήλα: Gutenberg. Baker, C. 2001. Eηζαγωγή ζηε δηγιωζζία θαη ζηε Δίγιωζζε Εθπαίδεπζε, Αζήλα: Gutenberg. Γξαγώλα, Θ. & Φξαγθνπδάθε, Α. 2008. (επηκ.), Πξόζζεζε θαη όρη Αθαίξεζε, Πνιιαπιαζηαζκόο θαη όρη Δηαίξεζε. Η κεηαξξπζκηζηηθή παξέκβαζε ζηελ εθπαίδεπζε ηεο κνπζνπικαληθή κεηνλόηεηα ηεο Θξάθεο, Μεηαίρκην, Αζήλα. Καλαθίδνπ, Δ. 1994. Η εθπαίδεπζε ζηε κνπζνπικαληθή κεηνλόηεηα ηεο Δπηηθήο Θξάθεο, Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. Κέληξν Δξεπλώλ Μεηνλνηηθώλ Οκάδσλ 2001. Η Γιωζζηθή Εηεξόηεηα ζηελ Ειιάδα, Αιεμάλδξεηα, Αζήλα. Cummins, J. 1999. Ταπηόηεηεο ππό δηαπξαγκάηεπζε. Εθπαίδεπζε κε ζηόρν ηελ ελδπλάκωζε ζε κηα θνηλωλία ηεο εηεξόηεηαο, Αζήλα: Gutenberg. Κνιηθίδνπ, Δ. & Θενδνζηάδνπ, Δ. 2009. «Πξνζρνιηθή Αγωγή θαη Εθπαίδεπζε ζηα Νεπηαγωγεία ηνπ Ννκνύ Ξάλζεο» Πξαθηηθά Σπλεδξίνπ ΟΜΔP, Σύξνο. Μάγνο, Κ. 2008. «Ζ επηκόξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθώλ ζηα κεηνλνηηθά ζρνιεία ηεο Θξάθεο: Τα ζπκπεξάζκαηα κηαο έξεπλαο» ζε Γξαγώλα Θ. & Φξαγθνπδάθε Α, Πξόζζεζε θαη όρη Αθαίξεζε, Πνιιαπιαζηαζκόο θαη όρη Γηαίξεζε, ό.π., 139-154. Μαπξνκκάηεο, Γ. 2002. «Γηαηί ν κηθξόο Μεκέη δε καζαίλεη ειιεληθά. Εεηήκαηα εθκάζεζεο ηεο ειιεληθήο γιώζζαο ζηα παηδηά ησλ κνπζνπικάλσλ κεηνλνηηθώλ ηεο Θξάθεο», Μεηαθίδνπ Σ. /Τξέζζνπ Δπαγγ. (επηκ.) (2002) Πξαθηηθά 1 νπ Σπλεδξίνπ Εθπαίδεπζε Γιωζζηθώλ Μεηνλνηήηωλ. Η δηδαζθαιία ηεο Γιώζζαο θαη ηωλ Μαζεκαηηθώλ, Θεζζαινλίθε: Παξαηεξεηήο. 394-401 Μαπξνκκάηεο, Γ. 2004. Τα παηδηά ηεο Καιθάληδαο, Αζήλα: Μεηαίρκην. Μνπζηαθά, Μ. 1999. «Δθπαηδεπηηθή ππνζηήξημε θαη θνηλσληθή ζπκκεηνρή: Ζ πεξίπησζε ηεο ηνπξθηθήο κεηνλόηεηαο ηεο Θξάθεο» ζε Τζηάθαινο Γ. (1999), Αλζξώπηλε Αμηνπξέπεηα θαη Κνηλωληθόο Απνθιεηζκόο. Εθπαηδεπηηθή Πνιηηηθή ζηελ Επξώπε, Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. Μπαιηζηώηεο, Λ. & Τζηηζειίθεο, Κ. 2008. «Ζ κεηνλνηηθή εθπαίδεπζε ηεο Θξάθεο : λνκηθό θαζεζηώο, πξνβιήκαηα θαη πξννπηηθέο» ζε Γξαγώλα Θ/Φξαγθνπδάθε Α. (επηκ.), Πξόζζεζε θαη όρη Αθαίξεζε Πνιιαπιαζηαζκόο θαη όρη Δηαίξεζε, ό.π. 59-90 Παλαγησηίδεο, Ν. 1995. Μνπζνπικαληθή Μεηνλόηεηα θαη εζληθή ζπλείδεζε, ΤΔΓΚ Ν. Έβξνπ, Αιεμαλδξνύπνιε. Skutnabb-Kangas, T. 2002. «Γισζζνθηνλία, Οηθνθηνλία θαη Γισζζηθά Αλζξώπηλα Γηθαηώκαηα» ζε Μεηαθίδνπ Σ.- Τξέζζνπ Δπαγγ. (επηκ.) (2002), Πξαθηηθά 1 νπ Σπλεδξίνπ Δθπαίδεπζε Γισζζηθώλ Μεηνλνηήησλ, ό.π. 202-230. Τζηνύκεο, Κ. 2000. «Ζ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε ζηε κνπζνπικαληθή κεηνλόηεηα ηεο Θξάθεο θαη ε δηαπνιηηηζκηθή πξνζέγγηζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο», Μαθεδόλ, ηεπρ 7, 107-121. Τζηνύκεο, Κ. 2003. Ο κηθξόο «Άιινο». Μεηνλνηηθέο Οκάδεο ζηελ πξνζρνιηθή εθπαίδεπζε, Θεζζαινλίθε: Επγόο. 9